СИҚЫРЛЫ ӘДІС « ЛУЛЛИЯ ШЕҢБЕРІ»

Қазіргі уақытта мектепке дейінгі білім беру қағидаттарын жаһандық қайта қарау жүріп жатыр.  Мектеп жасына дейінгі балалардың білім беру жүйесінде жаңа ойындар мен ойын-сауықтар пайда болды.  Балалар ақпараттық-коммуникациялық құралдарды оңай игереді және оларды дәстүрлі көрнекі құралдармен таң қалдыру қиын. Сондықтан тәрбиеші балаларға қызықты және сонымен бірге баланы дамытудың қарапайым тәсілдерін  іздеуі  керек.

Интеграция білім беру салаларын бірынғай білім беру процесіне үйлесімді біріктіреді, бұл мектеп жасына дейінгі балаларды дамыту мен тәрбиелеуде жоғары нәтижелерге кепілдік береді.

Бірақ оның барлық түрлеріндегі сөйлеу мәселесі мектепке дейінгі жаста өзекті болып қала береді.

Бүгінгі таңда балалардың тілін дамыту процесін реттеуге болатын көптеген әдістер, технологиялар бар.

         Мектеп жасына дейінгі балалардың сөйлеу әрекетін жетілдірудің маңызды шарты — сөйлеуді белсенді дамытуға және сөйлеу қарым-қатынасына қатысуға деген ұмтылыстың пайда болуына ықпал ететін эмоционалды жағымды жағдайды, сөйлеу ортасын құру болып табылады.

Мектеп жасына дейінгі балалардың ең жақын, қол жетімді және қызықты іс-әрекеті-ойын. Ойын мен сөйлеу арасында екі жақты байланыс бар: бір жағынан, баланың сөйлеуі ойын барысында дамиды және белсендіріледі, екінші жағынан, ойынның өзі сөйлеудің әсерінен және байытуымен жақсарады.

Өз кезегінде тәрбиеші баланың жеке және сөйлеу ерекшеліктерін дамытудың қызықты және сонымен бірге қарапайым тәсілдерін іздеуі керек. Балаларды абстракция  ұғымдарға қызықтыру қиын, егер оны зерттеудің мақсаты түсініксіз болса, оларды материалды үйренуге мәжбүрлеу мүмкін емес. Мен өз жұмысымда әртүрлі әдіс-тәсілдерді қолдануға тырысамын.

Соңың бірі- «Луллия шеңбері» деп атаған ежелгі логикалық машина болып табылады.

13 ғасырда Француз монахы Раймонд Луллиус қағаз шеңберлері түрінде логикалық машина жасады.

Оны мектеп жасына дейінгі балаларда сөйлеуді дамыту құралы ретінде өте жақсы қолдануға болатындығы белгілі болды.  «Луллия шеңбері» -бұл компьютер түрінде, тек сөздерге арналған. Құрылымның қарапайымдылығы оны балабақшада пайдалануға мүмкіндік береді. Бұл әдісті мен балалармен жұмыста қолдана бастадым және оны тиімді деп санаймын.

Дидактикалық оқу құралымен жұмыс жасаудың негізгі идеясы –балалардың қоршаған әлемді білуде және проблемалық жағдайларды шешуде белгілер мен олардың мағыналарын өзгертудің ақыл-ой операцияларын дамытуға педагогикалық жағдай жасау.

Луллия шеңберлері  –  балалардың зияткерлік және шығармашылық қабілеттерін дамыту, сөйлеуді дамыту құралдарының бірі. Оқытудағы міндеттер әр жас кезеңіндегі білім беру қызметінің мазмұнына сәйкес қойылады (3 жастан 6 жасқа дейінгі балалармен жұмыста қолдануға болады).

Кез-келген ойынды өткізуге қажетті жабдықты әр түрлі қолдануға болады,себебі, барлық ойындар түзету және дамыту жұмыстары процесінде көп мақсатты пайдалануға арналған.

Мақсаты:  белгілер мен олардың көріністері арқылы заттар (объектілер) туралы түсініктерді кеңейтуге жәрдемдесу.

Ойындар келесі мәселелерді шешуге мүмкіндік береді:

—  танымдық белсенділікті дамыту;

—  түсті, пішінді сенсорлық қабылдау туралы идеяларды дамыту;

—  қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастыру;

—  белсенді және пассивті сөздікті байыту;

—  жүйелі сөзді дамыту;

— ұсақ моториканы дамыту және қол қимылдарын үйлестіру.

         Білім беру қызметін ұйымдастыру нысандары:

—  білім беру жағдайлары (мысалы, сөйлеу және танымдық даму бойынша   

    білім беру қызметі аясында)

—  ойын оқыту жағдайлары;

—  балалардың өзіндік ойын әрекеті.

Ойынға дайындық:

1. Оқу құралын үстелге орнату.

2. Қақпақты көтеру.

3.  Жоғарыдан шеңберге таңдалған суреттері бар сақиналарды қою.

4. Қақпақпен жабу.

5. Пластиналардың оң және сол жақ шеттерінің шығыңқы жақтарынан айналдыружәне тапсырма бойынша суреттерді таңдау.

Тәрбиешінің «шеңберлермен» ойындарға қатысу кезеңдерін бөліп көрсетуге болады:

—  тәрбиеші  ойынға тікелей қатысады.

         Ол оны ұсынады, ережелерді айтады, оның дамуы, аяқталуы, қатысуды бөледі, оны ауызша рәсімдеуге көмектеседі;

—  тәрбиеші екінші рөлдегі ойындарға қатыса отырып, балалардың мінез-құлқы мен сөйлеуіне жанама әсер етеді.  Балалар жүргізушіні таңдайды, ойын іс-әрекеттерінде кезектілік орнатады және сөйлеу кезінде ойын нәтижесін жасайды;

—  тәрбиеші сабақта немесе еркін ойын іс-әрекетінде жалпы бақылауды жүзеге асырады. Балалар ойынды мәлімдемелермен сүйемелдей отырып және түзету жұмыстары кезінде алынған сөйлеу дағдылары мен іскерліктерін қолдана отырып, оны өз бетінше жоспарлайды, дамытады және аяқтайды.

—  тәрбиеші танымдық ойындарға нұсқаулық жүргізеді және балалардың сөйлеу белсенділігін көрсетуге, олардың ойын қызығушылықтарын тереңдетуге және кеңейтуге, ерікті мінез-құлық дағдыларын игеруге және дұрыс сөйлеуге тәрбиелеуге жағдай жасайды.

Күтілетін нәтижелер:

-Балалар оқуіс-әрекетін деген қызығушылығы артылады.

-Логикалық ойлау және өз бетінше,топтық жұмысістеу белсенділігі артады.

-Өз білімін байқауға,бағалауға ынталанады.

Осы әдісті қолдана отырып,білім берудеЛуллия шеңберінің көмегі зор .

Қарымсакова Гульжихан Сатанқызы Павлодар қаласы № 30 балабақша